و یا ممکن است به شکل جمله و عبارت خبری تدوین شود؛ یعنی به شکل فرضیه ای که مورد آزمون قرار می گیرد؛ برای نمونه، اشتراک زمینه های فرهنگی با زبانی بین درمانگر و بیمار از قطع زود هنگام فرایند درمان جلوگیری کرده، نسبت به زمانی که بین زمینه های فرهنگی - زبانی درمانگر و بیمار اشتراکی وجود ندارد، نتایج بهتری به دست خواهد داد (سو و همکاران، ۱۹۹۱).

هر فرضیه اساسا یک پیش بینی موقت (آزمایشی) از رابطه بین دو یا چند متغیر است.

مزیت شکل فرضیه ای سؤال پژوهشی در این است که سریعا به مطالعه وضوح و تمرکز می بخشد و پس از جمع آوری اطلاعات نیز پژوهشگر را قادر می سازد تا بلافاصله دریابد که آیا یافته های پژوهش پیش بینیهای مطالعه را تأیید می کند یا خیر.

در دیدگاه فرضی - استنتاجیه علمی تأکید بر استفاده از نظریه و مطالعات قبلی برای ساخت فرضیه آزمون پذیر است روش علمی از دیدگاه پوپر). استفاده از فرضیه همچنین باعث افزایش دقت شده، با نظریه استنباط آماری قرابت بیشتری دارد (هاول، ۱۹۲۲).

از طرف دیگر، بر خلاف الگوی فرضی - استنتاجی، بیان سوالات پژوهشی به شکل پرسشی روی آورد و جهت گیری اکتشافی را امکان پذیر می سازد (اليوت، ۱۹۸۴؛ ماهرر"، ۱۹۸۸)، گاهی ممکن است در زمینه ای که محقق می خواهد مطالعه کند، نظریه با مطالعات قبلی به طور کافی وجود نداشته باشند و با محقق نخواهد به طور زود هنگام تحقيقاتش را به جریان پژوهشی خاص پیوند دهد.

در اینجا نکته بسیار مهم این است که خود محقق بداند که به دنبال چه چیزی است و چه چیز را می خواهد مورد مطالعه قرار دهد.

سؤالات اکتشافی عموما یا توصیفی اند یا تعریفی.

سؤالات پژوهشی که تحقیق اکتشافی را هدایت می کنند، برای آنکه بتوانند موضوع مطالعه را محدودتر ساخته حد و اندازه پژوهش را عملی و قابل پیگیری نموده، همچنین کانونی برای جمع آوری و تحلیل اطلاعات فراهم سازند، باید کاملا روشن و واضح باشند؛ مانند این سؤال که «ماهیت تجارب مراجعان در جلسات درمانی چیست؟، بسیار وسیع و گسترده است و حد و مرز این تجربه مشخص نیست.

حداقل برای پژوهشهای دانشجویی در حد رساله لیسانس و فوق لیسانس، این سؤال بایستی به صورت محدودتری طرح شود (ماهیت تجربه مراجعانی که در جلسه روان درمانی از بروز واکنش منفی خود نسبت به درمانگر خودداری می کند چیست؟).

در اینجا غالبة علاوه بر وضوح و روشنی سؤال، جهت آن نیز مشخص بوده و مطالعه آن عملی تر است (رنی، ۱۹۹۳).

اگر شما با این نگرش شروع به کار کنید که من می خواهم پدیده X را مطالعه کنم، بنابراین فقط مقداری اطلاعات جمع آوری کرده، تا ببینم چه چیز جالبی در آن وجود دارد، به احتمال زیاد در پایان با ملقمهای متناقض و بی ربط رو به رو خواهید شد.

برای اجتناب از اتلاف وقت، فرصت، انرژی و ضررهای مالی، قبل از شروع به جمع آوری اطلاعات، سؤال یا فرضیه پژوهش و به تبع آن جهت پژوهش بایستی روشن و مشخص باشد. 

شرایطی که طرح سؤالات پژوهشی با روی آورد اکتشافی متناسب است:

هنگامی که زمینه و حوزه مورد مطالعه جدید بوده یا اطلاعات بسیار کمی در خصوص آن وجود دارد که طبعا در چنین شرایطی سؤال در خصوص همپوشانی ارتباط، همبستگی با مقایسه پدیده مورد مطالعه، شتاب زده و نابجا خواهد بود.

 هنگامی که زمینه مورد مطالعه مبهم باشد، به این معنی که اطلاعات و یافته های موجود ناهماهنگی، متناقض و مغشوش بوده و یا قادر به تبیین درست پدیده نباشد.

چنین موقعیتی اغلب به واسطه تعریف شتاب زده عناصر و مؤلفه های پدیده مورد مطالعه قبل از انجام مطالعه توصیفی یا تعریفی مناسب به وجود می آید.

هنگامی که عنوان مطالعه فرایند یک تجربه انسانی بسیار پیچیده ای باشد، همواره نیاز به توصیف یا تعریف دقیق و مشخص از دیدگاههای مختلف و در شرایط گوناگون و با ابزارهای مختلف وجود دارد.